NIEUWS 30 september 2021 Nieuws van SKAO
Nieuw: Handreiking Aanbesteden 3.1 is gepubliceerd!
Na Handreiking 3.0 is er nu Handreiking Aanbesteden 3.1: de vernieuwde wegwijzer voor het toepassen van de CO2-Prestatieladder in aanbestedingen.
De nieuwe publicatie is goed nieuws voor bijvoorbeeld inkopers die nog nooit met de CO2-Prestatieladder hebben aanbesteed, want Handreiking 3.1 belooft praktische tools, zoals een stappenplan en gebruiksklare aanbestedingsteksten. Maar ook projectmanagers die in de uitvoering toe zijn aan een volgende stap worden bediend: in de nieuwe Handreiking leren zij hoe ze middels een Dialoog tijdens de uitvoering van projecten meer grip krijgen op een project met als doel om meer CO2 te besparen. En zelfs voor bedrijven die met een projectverklaring willen inschrijven is de Handreiking interessant. Vincent Swinkels en Maud Vastbinder (SKAO) vertellen alles wat we moeten weten over Handreiking Aanbesteden 3.1.
Waarom moest er een nieuwe Handreiking Aanbesteden komen?
Maud: ‘de directe aanleiding voor deze publicatie was de publicatie van Handboek 3.1 vorig jaar, het normatieve document voor certificaathouders en CI's. De Handreiking Aanbesteden moet daar inhoudelijk mee in lijn zijn, want het veranderen van de norm is ook van invloed op aanbestedende diensten: zij moeten wel iets kunnen met een nieuw certificaat, of met organisaties die kiezen voor een projectverklaring. Om dit te ondervangen hebben we samen met de Adviesraad Aanbesteden (voorheen: Platform Aanbesteden) wel vrij snel al een vernieuwd BPKV-criterium gepubliceerd, maar nu is dat netjes ingebed in de Handreiking. Dit BPKV-criterium is verder niet gewijzigd’
Wat is er nog meer nieuw?
Maud vertelt dat ze het noodzakelijke updaten van de Handreiking ook als kans tot verbetering hebben aangepakt: ‘het was een mooie kans voor ons om weer goed te kijken naar de positionering en uitleg van aanbesteden met de CO2-Prestatieladder. We hebben vooral gekeken of de tekst korter, duidelijker en leesbaarder kon, zonder de inhoud te verliezen. Daar zat voor ons het meeste werk in. Je moet daar natuurlijk goed over nadenken. In dit kader hebben we ook een stappenplan toegevoegd zodat in één oogopslag duidelijk is hoe men kan aanbesteden met de Ladder.’ Vincent vult aan: ‘verder hebben we in de loop van de tijd beter antwoord gekregen op vragen als ‘welke teksten moet je nou precies in een aanbesteding opnemen, zodat er in het proces geen fouten gemaakt worden?’ of ‘hoe ondervang je het wanneer een partij zegt dat ze het certificaat zou halen, maar dit niet is gelukt?’. Dit hebben we ook verwerkt in de nieuwe Handreiking. De CO2-Prestatieladder als aanbestedingsinstrument moet in je beleid passen en er zijn teksten die je best in je aanbesteding opneemt.’ Verder vertellen Maud en Vincent dat er naast deze hulpmiddelen voor inkopers óók een tool bij is gekomen voor projectmanagers in de uitvoeringsfase: de Dialoog.
Handreiking Aanbesteden 3.1
Wat is de Dialoog?
Vincent: ‘kort uitgelegd is de Dialoog een gesprek dat de aanbestedende dienst aangaat met de opdrachtnemer over de stappen die hij neemt om in het project CO2 te reduceren. Door een Dialoog te voeren kunnen opdrachtgever en opdrachtnemer samenwerken om eventuele knelpunten en verdergaande maatregelen te identificeren.’ De Dialoog is een optionele stap voor opdrachtgevers. Maud: ‘het ontwikkelen van de Dialoog is intensief geweest, samen met allerlei stakeholders bij zowel bedrijven als aanbestedende diensten. Er waren pilots, deze hebben we geëvalueerd, en alle bevindingen hebben we gebundeld tot wat de Dialoog nu is. Hij is dus aan de praktijk getoetst.’ In een helder stappenplan wordt uitgelegd hoe de Dialoog kan worden ingericht en Maud vertelt dat het vertrekpunt van de Dialoog het Projectdossier is, oftewel de documentatie die een gecertificeerde organisatie volgens Handboek 3.1 moet bijhouden over projecten die met gunningvoordeel zijn verkregen. Hierdoor wordt de impact op projecten niet alleen zichtbaarder, maar wordt het ook besproken.
Wat hebben aanbestedende diensten aan de Dialoog?
Maud: ‘het geeft hen de mogelijkheid om een actievere rol in te nemen op het project. Ze kunnen middels de Dialoog meer grip krijgen op wat er op projecten gebeurt, en vanaf dit vertrekpunt samen zorgen voor minder CO2-uitstoot. Het is een optie voor aanbestedende diensten die de volgende stap willen zetten. In de nieuwe Handreiking staat hoe je deze Dialoog moet voeren.’ Vincent: ‘Door in de uitvoeringsfase het gesprek aan te gaan met de aannemer kan meer impact gemaakt worden op het project. Een aannemer ziet vaak kansen, maar zal dat met de opdrachtgever moeten overleggen. Met de Dialoog heeft de aanbestedende dienst een handvat om dat gesprek aan te gaan. We geloven dat er in die wisselwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer meer reductie mogelijk is dan nu het geval is.’
'Aanbestedende diensten kunnen middels de Dialoog meer grip krijgen op wat er op projecten gebeurt, en vanaf dit vertrekpunt samen zorgen voor minder CO2-uitstoot. Het is een optie voor aanbestedende diensten die de volgende stap willen zetten. In de nieuwe Handreiking staat hoe je deze Dialoog moet voeren.' - Maud Vastbinder
Jullie noemen het een wisselwerking: heeft de dialoog ook voordelen voor de aannemer?
Vincent: ‘zeker, een aannemer heeft vaak al allerlei ideeën om het project te verduurzamen, maar de opdrachtgever moet daar wel mee instemmen. Middels de Dialoog kunnen ze zich onderscheiden richting de aanbestedende dienst, laten zien wat ze aan het doen zijn en wat er nog meer mogelijk is op het gebied van CO2-besparing. Kansen worden zo veel zichtbaarder en beter benut op dit of anders wel op een volgend project.’ Maud vult aan: ‘veel aanbestedende diensten hebben heel strikte regeltjes, soms wel 40 jaar oud, over bijvoorbeeld het weg moeten gooien van materialen. Dat is niet meer van deze tijd. Tijdens zo’n gesprek komen sneller nieuwe kansen aan bod. Met de Dialoog gaan aannemer en opdrachtgever in gesprek over hoe zij als ketenpartners de impact samen kunnen vergroten. Niet uit concurrentieperspectief, maar samen, bekeken vanuit impact. We hopen dat de Dialoog over CO2-redutie verder bijdraagt aan de beweging die in gang is gezet en waarbij er meer aandacht en prioriteit is voor duurzaamheid in de uitvoering van projecten.. Neem als vergelijking bijvoorbeeld veiligheid op de bouwplaats: ook dat is langzaam toegenomen, maar staat nu als een huis.’
Middels de Dialoog kunnen aannemers zich onderscheiden richting de aanbestedende dienst, laten zien wat ze aan het doen zijn en wat er nog meer mogelijk is op het gebied van CO2-besparing.' - Vincent Swinkels
Vanaf wanneer is Handreiking 3.1 geldig en wat betekent dat voor Handreiking 3.0 en het additionele BPKV-criterium?
Vincent: ‘Handreiking 3.1 vervangt Handreiking 3.0 en het additionele BPKV-criterium meteen en is dus leidend vanaf publicatie. Er is geen overgangstermijn, omdat het geen normatief document is.’ Aanbestedende diensten kunnen tot 22 december van dit jaar nog certificaten tegenkomen die behaald zijn op basis van Handboek 3.1. SKAO adviseert inkopers om de certificaten op basis van Handboek 3.0 en 3.1 in deze periode als gelijkwaardig te beschouwen.
Hebben jullie nog tips voor aanbestedende diensten?
Daar hoeft Vincent niet lang over na te denken, volgens hem zouden aanbestedende diensten die dat nog niet gedaan hebben zich best zelf ook certificeren op de CO2-Prestatieladder: ‘impact maken met de Ladder als aanbestedingsinstrument gaat nog beter werken als aanbestedende diensten zelf ook gecertificeerd zijn. Want dan krijgen ze inzicht in wat hun eigen impact is qua CO2 en hun rol in de keten en waar ze dus in de aanbesteding ook meer impact kunnen maken. Bovendien geeft het een heel volwassen signaal af naar inschrijvers: practice what you preach.’
Tijdens het evenement ‘Impact maken met Klimaatneutraal Inkopen' op 14 oktober worden de CO2-Prestatieladder als aanbestedingsinstrument en de Dialoog in een sessie verder toegelicht door Annemiek Lauwerijssen, Harald Versteeg, Charlotte Pars en Stefan Daamen. Hoe werkt het ook alweer: aanbesteden met de Ladder? En wat moet je vooral wel of niet doen in een gesprek tussen opdrachtgever en opdrachtnemer? Aanmelden kan nog steeds! U ontvangt vanzelf bericht over hoe en waar u zich voor de sessie kunt inschrijven.
>>> Download hier Handreiking 3.1
>>> Download hier het stappenplan voor Aanbesteden met de CO2-Prestatieladder